30 Aug. 2022
Κάποια στιγμή κατά τον πρώτο χρόνο της καραντίνας, με έφεραν σε επαφή με ένα νεαρό άτομο που ενδιαφερόταν να κάνει γιόγκα. Το άτομο αυτό όταν συναντηθήκαμε με ενημερωσε πως έχει διαγνωστεί με ΔΕΠΥ απο την παιδική ηλικία και πως ο ψυχίατρος του συνέστησε μέσα σε άλλα και την γιόγκα.
Ομολογώ πως λίγα γνώριζα για αυτη τη διαταραχή και στην αρχή δίστασα για το εαν θα μπορέσω να το βοηθήσω. Τελικά όμως ξεκινήσαμε και άρχισα και εγώ να διαβάζω, να συζητώ και να μαθαίνω για την ΔΕΠΥ και να βρίσκω τρόπους για το πως η γιόγκα και ο διαλογισμός θα μπορουσαν τελικα να παίξουν ρόλο στην εξέλιξη του.
Έρχομαστε σήμερα μετά απο ενάμιση χρόνο και βλέποντας τον δρόμο που έχει διανύσει ωριμάζοντας συναισθηματικά, αποφοιτώντας απο την σχολή και εχοντας πετύχει πολλες μικρες νίκες έναντι της ΔΕΠΥ για άλλη μία φορά διαπιστώνω πως η γιόγκα πέρα απο μια ωραία ενασχόληση και ίσως μορφή άσκησης που μπορεί να είναι για πολλούς, για κάποιους άλλους συνανθρώπους μας μπορεί να είναι μια σχεδία για να διασχίσουν τα ταραγμένα νερά του νου τους. Τα ωφέλη για τα οποία διαβάζουμε επαληθεύονται και πραγματικά είναι ένα σύστημα που προωθεί το ευ ζην σε όλα τα επίπεδα της ύπαρξης μας.
Τι είναι η ΔΕΠΥ
Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ/ADHD) είναι μια νευρολογική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από δυσκολίες στην προσοχή, υπερβολική δραστηριότητα ή έλεγχο της συμπεριφοράς, που δεν είναι κατάλληλη για την ηλικία του ατόμου.
Η διάγνωση της ΔΕΠΥ αποτελεί δύσκολο εγχείρημα για τους ειδικούς, παρόλο που υπάρχουν σχετικά σαφείς οδηγίες και διεθνώς αναγνωρισμένα διαγνωστικά κριτήρια.
Ο λόγος είναι ότι, πολλά από τα συμπτώματα που συμπεριλαμβάνονται στα διαγνωστικά κριτήρια της διαταραχής συμπίπτουν με εκείνα των συνυπάρχουσων διαταραχών και αποτελούν τροχοπέδη στη διαγνωστική διαδικασία. Εξαιτίας αυτής ακριβώς της ετερογένειας των συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ, η διάγνωση της στα παιδιά, πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν πιο έγκαιρα και μόνον από εξειδικευμένη παιδοψυχιατρική διεπιστημονική ομάδα σε συνεργασία με την οικογένεια και τους εκπαιδευτικούς για να συνεκτιμηθούν όλες οι παράμετροι συμπεριφοράς του παιδιού, οι ιδιαιτερότητες του περιβάλλοντος του και οι συνυπάρχουσες καταστάσεις που μπορεί να σχετίζονται με τη ΔΕΠΥ ή να είναι αποτέλεσμα αυτής.
Η διάγνωση της ΔΕΠΥ στους ενήλικες είναι αρκετά πολύπλοκη διαδικασία που απαιτεί εξειδικευμένη μεθοδολογία και, δυστυχώς, η εμπειρία στην Ψυχιατρική στον τομέα αυτόν καθώς και στις θεραπευτικές επιλογές για την αντιμετώπισή της είναι ακόμη περιορισμένη. Η τεκμηρίωση ότι η διαταραχή άρχισε στην παιδική ηλικία και η κατά κανόνα συνύπαρξη πολλών συννοσηρών καταστάσεων της παιδικής και της ενήλικης ζωής, αποτελούν τα ισχυρότερα εμπόδια για τη σωστή κλινική διάγνωση της διαταραχής.
Επιπλέον, δεν είναι σαφές εάν οι συμπεριφορικές θεραπείες που στοχεύουν συμπεριφορές σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά σε διαφορετικές καταστάσεις.
Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ αντιμετωπίζονται γενικά μέσω φαρμακοθεραπείας ή/και συμπεριφορικής θεραπείας. Αν και η φαρμακοθεραπεία όπως τα διεγερτικά φάρμακα μπορεί να είναι αποτελεσματική στη διαχείριση των συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ, υπάρχουν πιθανές παρενέργειες, οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν την απόφαση των γονέων να επιλέξουν εναλλακτικές θεραπείες.
Πόσο συχνή είναι η ΔΕΠΥ σε παιδιά και ενήλικες;
Έχουν διεξαχθεί πολλές έρευνες παγκοσμίως με στόχο την εκτίμηση της συχνότητας εμφάνισης της ΔΕΠΥ στα παιδιά. Ο μέσος όρος έχει εκτιμηθεί ότι είναι περίπου 5,6%, δηλαδή, περίπου ένα στα είκοσι παιδιά, διαγιγνώσκεται με ΔΕΠΥ.
Περίπου στην ηλικία των 12 ετών και κατά τη διάρκεια της εφηβείας, ένα μέρος των παιδιών με ΔΕΠΥ αρχίζουν να βιώνουν λιγότερα από τα συμπτώματά της. Τα ευρήματα των ερευνών δείχνουν ότι όταν τα παιδιά με ΔΕΠΥ φτάνουν στη νεαρή ενήλικη ζωή το 22% αυτών τείνουν να μην εμφανίζουν συμπτώματα πια, το 43% εξακολουθούν να έχουν συμπτώματα και συνυπάρχουσες διαταραχές στην καθημερινή ζωή, αν και δεν είναι τόσο έντονα όσο πριν, και ένα άλλο 35% εξακολουθούν να έχουν τα συμπτώματα και τις διαταραχές που είχαν κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας στον ίδιο βαθμό.
Για τους ενήλικες η εκτίμηση είναι πως η ΔΕΠΥ είναι παρούσα μεταξύ του 2,8% έως 4,4%.
Ιδιαίτερα όταν τα συμπτώματα επιμένουν στην ενήλικη ζωή, τα άτομα με ΔΕΠΥ μπορεί να αναπτύξουν πρόσθετες ψυχιατρικές ή σωματικές παθήσεις που εμφανίζονται στην ενήλικη ζωή, όπως η κατάθλιψη ή ο διαβήτης.
Αυτές οι συνθήκες είναι πιο συχνές σε ενήλικες με ΔΕΠΥ σε σύγκριση με ενήλικες χωρίς ΔΕΠΥ, και θα μπορούσε ενδεχομένως να προληφθεί εάν η ΔΕΠΥ αντιμετωπιζόταν επιτυχώς. Ωστόσο, αυτό δεν έχει ακόμη τεκμηριωθεί πλήρως από την επιστημονική κοινότητα.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτοί οι αριθμοί δεν αντικατοπτρίζουν τον άγνωστο αριθμό των παιδιών που μένουν αδιάγνωστα κάθε χρόνο. Επιπλέον, δεν μπορούν όλα τα παιδιά που έχουν διαγνωστεί με ΔΕΠΥ να λάβουν θεραπεία για διάφορους λόγους, όπως η κοινωνικοοικονομική κατάσταση ή η άρνηση της φαρμακοθεραπείας. Υπό το πρίσμα της πρόσφατης πανδημίας COVID-19, οι αλλαγές στη ρουτίνα ενός παιδιού και η πρόσβαση σε επίσημη και άτυπη υποστήριξη μπορεί να έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις σε ένα παιδί με νευροαναπτυξιακές παθήσεις όπως η ΔΕΠΥ. Η αύξηση του χρόνου οθόνης, η μείωση της σωματικής δραστηριότητας και οι αλλαγές στα πρότυπα ύπνου και διατροφής βρέθηκαν να οδηγούν σε επιδείνωση των συμπτωμάτων και της υγείας, καθώς και σε αυξημένα επίπεδα στρες.
Τι είναι η YOGA
Η Γιόγκα είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα αυτογνωσίας που διδάσκεται διαδραστικά και φιλοσοφικά, μια φιλοσοφική στάση ζωής, ένα ολιστικό σύστημα του «ευ ζην» που δίνει έμφαση στην υγεία σαν ολότητα και περιλαμβάνει σωματικές ασκήσεις που προσαρμόζονται στην ιδιαιτερότητα του κάθε ατόμου, αναπνευστικές τεχνικές, καθώς και τεχνικές χαλάρωσης, συγκέντρωσης του νου και αποτοξίνωσης με σκοπό τη σωματική κάθαρση και τον σωματικό, συναισθηματικό και νοητικό έλεγχο, αποσκοπώντας στην εξισορρόπηση του σώματος, του νου και των συναισθημάτων. Ο συνδυασμός των τεχνικών της οδηγεί σε βαθιά αυτογνωσία και αυτό-ίαση.
Αυτή η ένωση μπορεί να συναχθεί σε διάφορα επίπεδα: τα διαφορετικά συστήματα των ανθρώπινων σωματικών λειτουργιών, ένωση σώμα και νου, και τελικά την ένωση της ατομικής ψυχής (atman) με τον Θεό (paramatman).
Η γιόγκα είναι ένα φιλοσοφικό, πολιτιστικό και κοινωνικό δώρο της αρχαίας Ινδίας και τέλειο αντίδοτο στον σύγχρονο κόσμο γεμάτο άγχος. Η λέξη «yoga» προέρχεται από την σανσκριτική ρίζα «yuj» που ανάμεσα σε άλλα σημαίνει και «ενώνω».
Οι θέσεις της Γιόγκα (Yoga Asanas) όταν ασκούνται με συχνότητα και διάρκεια επιδρούν σε όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Το σώμα εχει σοφία και μνήμη.
Κάθε μας κίνηση, καθε μυς, κάθε ιστός και άρθρωση αποθηκεύουν πληροφορίες, τραύματα και επίσης χρησιμεύουν σαν διακομιστές των πληροφοριών αυτων μεσω του νευρικού συστήματος στον εγκέφαλο.
Το νευρικό σύστημα είναι υπεύθυνο για την λειτουργία σχεδόν όλων των οργάνων και των λειτουργιών αυτών.
Μέσω των πρακτικών της γιόγκα που είναι η ένωση, μπορούμε να φέρουμε σε ένωση τις λειτουργίες αυτών των δύο μελών του αυτόνομου νευρικού συστήματος για τη διατήρηση της ισορροπίας για την επίτευξη της αρμονίας ή της ομοιόστασης του φυσιολογικού συστήματος.
Το αυτόνομο νευρικό σύστημα είναι αυτό που ρυθμίζει τις λειτουργίες των σπλαχνικών οργάνων του σώματος, τα οποία δεν βρίσκονται υπό εκούσιο έλεγχο. Υπάρχουν δύο μέλη του αυτόνομου συστήματος, το Συμπαθητικό και το Παρασυμπαθητικό Νευρικό Σύστημα που δρουν με αμοιβαίο τρόπο για να διατηρήσουν την ισορροπία των σπλαχνικών λειτουργιών.
Η γιόγκα μας βοηθά:
Πως η YOGA βοηθά τα άτομα με ΔΕΠΥ
Μέσω της πρακτικής των σωματικών στάσεων (asanas), ασκήσεων αναπνοής (pranayama) και τεχνικών διαλογισμού, τα άτομα μπορούν να βελτιώσουν τις λειτουργίες του μυοσκελετικού, του καρδιαγγειακού και του νευρικού συστήματος, οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν τη συναισθηματική τους ευεξία.
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω η γιόγκα μέσα από τις πρακτικές της φέρνει σε αρμονία το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα και έτσι μπορεί να ωφελήσει την υγεία ρυθμίζοντας την προσοχή, μειώνοντας το ψυχολογικό στρες και προάγωντας την συναισθηματική αυτορρύθμιση.
Η γιόγκα έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει πολλές σωματικές λειτουργίες και βελτιώνει τους γνωστικούς τομείς όπως οι εκτελεστικές λειτουργίες, η προσοχή, η νοημοσύνη, η μνήμη και η συγκέντρωση.
Η γιόγκα βοηθά τα άτομα με ΔΕΠΥ μειώνοντας την υπερκινητικότητα και τη διάσπαση της προσοχής, γεγονός που βελτιώνει τη γνωστική λειτουργία και την ακαδημαϊκή απόδοση.
Η Pranayama, ή οι τεχνικές γιογκικής αναπνοής, είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές στη μείωση της υπερκινητικότητας και της διάσπασης της προσοχής σε ασθενείς με ΔΕΠΥ, επιτρέποντάς τους να ηρεμήσουν και να ακολουθήσουν τις οδηγίες.
Η γιόγκα μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των συμπτωμάτων διαφόρων ασθενειών όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, ο χρόνιος πόνος, οι νευροεκφυλιστικές καταστάσεις, η κατάθλιψη και η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD).
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι ο έλεγχος του πνευμονογαστρικού (vagus nerve) κατά τη διάρκεια του διαλογισμού συσχετίζεται με τη διαφορική ενεργοποίηση σε περιοχές του εγκεφάλου που ρυθμίζουν την αξιολόγηση απειλών, την παρεμβολή, τη ρύθμιση των συναισθημάτων και διευκολύνουν τη μεγαλύτερη ευελιξία ως απάντηση στην πρόκληση.
Όσο σταθεροποιούνται στην πρακτική τους μπορούν σταδιακά να διδαχθούν πιο περίπλοκες και απαιτητικές ασκήσεις.
Η Pranayama είναι επίσης πολύ απλή στην εκμάθηση και την εκτέλεση, επομένως είναι εξαιρετική πρακτική για ασθενείς με ΔΕΠΥ που υιοθετούν την πρακτική της γιόγκα ως συμπλήρωμα στο θεραπευτικό τους ταξίδι.
Στην περίπτωση παιδιων με ΔΕΠΥ, η πρακτική μπορεί να γίνει μέσο για να συσφιχθούν οι οικογενειακοί δεσμοί. Οι γονείς μπορούν να συμμετέχουν στα μαθήματα με τα παιδιά τους ως προσέγγιση οικογενειακής θεραπείας, κι ετσι να ανακουφίσουν το άγχος τους, να βοηθήσουν στη διαχείριση της συμπεριφοράς του παιδιού τους και επίσης να βελτιώσουν τη σχέση παιδιού-γονέα.
Πένυ Λέβεντου
Δασκάλα Yoga
Πηγές
