Τον Νοέμβριο του 2022, παρακολούθησα για πρώτη φορά το 10 ήμερο σεμινάριο Βιπάσσανα (Vipassana) του S.N. Goenka στο Μαρκόπουλο Αττικής, και εδώ θα παραθέσω την εμπειρία μου καθώς και την μετέπειτα επίδραση του στην ζωή μου.

Εάν παρακολουθεί κανείς για πρώτη φορά το σεμινάριο ίσως να χρειαστεί κάποιο χρόνο να απορροφήσει σε ένα επίπεδο όλα αυτά που έλαβαν χώρα τόσο κατα τις 10 ημέρες του σεμιναρίου όσο και μετά το πέρας αυτού.

Τί είναι όμως η Βιπάσσανα;

Vipassana στη γλώσσα Pali (την γλώσσα που μιλούσαν στην Ινδία την εποχή που έζησε ο Βούδας) σημαίνει "Να βλέπεις τα πράγματα έτσι όπως είναι".

Η Βιπάσσανα είναι μια από τις αρχαιότερες τεχνικές διαλογισμού της Ινδίας. Κι ενώ είχε ξεχαστεί για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, την ανακάλυψε ξανά ο Γκοτάμα ο Βούδας πριν από 2500 χρόνια περίπου.

Συμφωνα με την διδασκαλία όπως την μετέφερε σε εμάς ο S. N. Goenka, είναι η τεχνική απελευθέρωσης & αυτοπραγμάτωσης που εξάσκησε ο Βούδας έχοντας ήδη εξασκήσει τις περισσότερες τεχνικές που διδάσκονταν εκείνη της εποχή.

Λέγεται πως αφού φωτίστηκε πλυμμηρισμένος απο συμπονετική αγάπη για όλα τα πλάσματα, την δίδαξε σε αυτούς που ερχόντουσαν σε αυτόν, για όλη του την ζωη μέχρι και την τελευταία στιγμή πριν τον θάνατο του.

Ο σκοπός της εξάσκησης της τεχνικής είναι να εξαλείψει τα τρία αίτια κάθε δυστυχίας: τον πόθο, την απέχθεια και την άγνοια. Με συνεχή άσκηση, ο διαλογισμός απελευθερώνει τις εντάσεις που αναπτύσσονται στην καθημερινή ζωή, φέρνοντας την ισορροπία του νου που έχει την έμφυτη τάση να ταλαντεύεται ανάμεσα στην προσκόλληση στις ευχάριστες καταστάσεις και την αποστροφή στις δυσάρεστες καταστάσεις που συναντάμε.

Αρχίζει κανείς την άσκηση της Βιπάσσανα παρατηρώντας την φυσική του αναπνοή, για να συγκεντρώσει το νου του. Έχοντας έτσι οξύνει την επίγνωση του, συνεχίζει παρατηρώντας τη διαρκή αλλαγή της φύσης του σώματος και του νου, επιχειρώντας έτσι να βιώσει τις παγκόσμιες αλήθειες της προσωρινότητας, της δυστυχίας και της απουσίας του εγώ.

Η τεχνική αυτή καλεί τον ασκούμενο να γίνει παρατηρητής της δικής του εσωτερικής πραγματικότητας. Έτσι λοιπόν κατά την διάρκεια του σεμιναρίου όλοι οι συμμετέχοντες διατηρούν την ευγενή σιωπή.

Αυτό σημαίνει πως εκτός της σιωπής στον λόγο, δεν επικοινωνούν ούτε με το βλέμμα, ούτε με νοήματα.

Επίσης δεν κρατούν ημερολόγια ή άλλες σημειώσεις, δεν διαβάζουν ούτε ακούν μουσική.

Όσο περνούν οι μέρες ο καθένας απορροφάται στην σιωπή και βιώνει της εμπειρία σαν να ήταν τελείως μόνος του.

Το να παρατηρείς την πραγματικότητα έτσι όπως είναι, παρατηρώντας την αλήθεια μέσα σου, σημαίνει να γνωρίζεις τον εαυτό σου στο πραγματικό, εμπειρικό επίπεδο. Η διδασκαλία μας λέει πως όσο εξασκείται κανείς, βγαίνει σταδιακά απ’τη δυστυχία των αρνητισμών του. Έχει την ευκαιρία να περάσει από τη χονδροειδή, εξωτερική, εμφανή αλήθεια, και να διεισδύει σε μια πιο λεπτοφυή αλήθεια αυτή του νου και της ύλης. Με συνεχή πρακτική ίσως κάποτε να φτάσει στην υπέρτατη αλήθεια της αληθινής του φύσης.

Ό,τι μπορει να χρειαστούν οι ασκούμενοι παρέχονται από εθελοντές, τα γεύματα, οι ειδοποιήσεις για κάθε δραστηριοτητα και οτιδήποτε άλλο εμφανιστεί.

Οι ασκούμενοι δεν χρειάζεται να ασχοληθούν με τίποτα πέρα από την πρακτική του διαλογισμού.

Όλο αυτο το περιβάλλον παρέχει την κατάλληλη υποστήριξη για να μπορέσει κανείς να μπει βαθιά, να βιώσει και να παρατηρήσει ότι εμφανίζεται και εξαφανίζεται απο μία ουδέτερη θέση.

Ανάμεσα στις ώρες του διαλογισμού που είναι οι περισσότερες μέσα στην ημέρα υπάρχει και ελεύθερος χρόνος για λίγο περπάτημα και καθαρό αέρα σε προκαθορισμένο χώρο, όπου είναι και το μόνο είδος άσκησης που επιτρέπεται κατά την διάρκεια του σεμιναρίου.

Για τον διαλογισμό και τις τεχνικές του δεν θα προχωρήσω περισσότερο, καθώς όποιος θέλει μπορεί να συμμετέχει όποτε το επιθυμήσει σε ένα αντίστοιχο σεμινάριο.

Μπορείτε να δείτε το πρόγραμμα και οποιαδήποτε άλλη πληροφορία σχετικά με τα σεμινάρια στο διαδικτυακό χώρο της Vipassana τόσο για την χώρα μας όσο και για άλλες χώρες όπου πραγματοποιείται και να συμμετέχουν εξίσου αρχάριοι όσο και πιο έμπειροι στον διαλογισμό.

Η προσωπική μου εμπειρία.

Μέσα στις 10 ημέρες του σεμιναρίου πέρασα από διάφορα συναισθήματα και φάσεις.

Τις πρώτες μέρες δυσκολεύτηκα αρκετά με το πολύωρο κάθισμα, όπως επίσης και με την συγκέντρωση του νου μου στην αναπνοή μου αφού δεν σταματούσε να μιλάει. Σε εκείνη την φάση αποκαρδιώθηκα λιγάκι και ένιωσα πως δεν θα τα καταφέρω.

Όμως κατα την διάρκεια των πρώτων κιόλας ημερών συνέβει μια αλλαγή.

Η εξωτερική σιωπή και η έλλειψη ερεθισμάτων έφερε την εσωτερική σιωπή.

Άρχισα να συγκεντρώνομαι στις ασκήσεις όλο και πιο εύκολα και να είμαι πιο ήρεμη και αισιόδοξη.

Πιο πολύ παρούσα σε αυτό που εκτυλισσόταν εκείνη την στιγμή μέσα στην πρακτική μου, και στην επίγνωσή μου. 

Ωραίο ήταν αυτό, όμως το σώμα από την άλλη δεν μπορούσε να βρει ησυχία.

Ένιωθα πως έπρεπε κάθε λίγο να αλλάζω θέση. Να αλλάζω τα μαξιλάρια, να προσθέτω, να αφαιρώ, να τεντώνω τα πόδια μου, την πλάτη μου. Είχα την αίσθηση πως το σώμα μου δεν με άφηνε να μπω βαθύτερα και πως συνεχώς με εμπόδιζε. 

Κάποια στιγμή λοιπόν την τέταρτη ή πέμπτη μέρα έρχεται η οδηγία του να πειθαρχίσουμε το νου και να μείνουμε για κάποιο χρόνο της πρακτικής τελείως ακίνητοι, να αντισταθούμε στην ανάγκη να κινηθούμε.

Μέσα μου γνώριζα πως αυτή ήταν η οδηγία που φοβόμουν ότι θα "πέσει" απο μέρα σε μέρα...

Είχα πάντα δυσκολία στο να μείνω ακίνητη στο διαλογισμό μου, αν και ήδη ασκούσα τον διαλογισμό από 1 ώρα το πρωί και το απόγευμα.

Εγκατέλειψα αρκετές φορές, με μικρές κινήσεις έτσι ώστε να μην ενοχλήσω, ξεμούδιαζα και ξανακαθόμουν. 

Κάποια στιγμή, εκεί που καθόμουν για περίπου 30-40 λεπτά, μου ήρθε η σκέψη πως τώρα ήρθε η ώρα να αλλάξω θέση, ταυτόχρονα ήρθε η συνειδητοποίηση ότι στην πραγματικότητα δεν το χρειαζόμουν και είμουν καλά έτσι όπως είμουν και πως αυτή η επιθυμία ήταν περισσότερο συνήθεια παρά ανάγκη.

Έτσι λοιπόν άρχισα να παρατηρώ και διαπίστωσα πως μόλις ένιωθα ότι πέρασε μισή ώρα, σαράντα λεπτά είχα την τάση να κινηθώ, χωρίς όμως να το χρειάζομαι πραγματικά. Το σώμα εκτελούσε αυτόματα κάποιες προγραμματισμένες εντολές από κάποιον αόρατο προγραμματιστή.

Έτσι εκείνη τη στιγμή αντί να υποκύψω στην παρόρμηση, έμεινα ακίνητη να παρατηρώ τις διακυμάνσεις του νου, τις αισθήσεις στα διαφορα μέρη του σώματος, και να αναρωτιέμαι άραγε πόσες άλλες κινήσεις, πράξεις, και συμπεριφορές μου είναι στην πραγματικοτητα μοτίβα του νου, συνήθειες που χτίστηκαν μέσα στην άγνοια μου και εγώ τις θεωρώ ανάγκες.

Άλλά ακόμα και έτσι μέρα με μέρα η πρακτική διέφερε. Μετά από μια τέτοια παρόμοια συνειδητοποίηση την επόμενη μπορεί να μην μπορούσα να συγκεντρωθώ στο βαθμό που είχα συγκεντρωθεί την προηγούμενη. 

Και αυτό ήταν ένα από τα μαθήματα της Βιπάσσανα όπως και γενικά του διαλογισμού ακόμα και της γιόγκα. Η προσκόλληση στην προσδοκία.

Όταν προσδοκούμε την έκβαση μιας κατάστασης βάση προηγούμενων εμπειριών στερούμε τον εαυτό μας από την εμπειρία του παρόντος και ως εκ τουτου τον αυθορμητισμό.

Έτσι κύλησαν οι μέρες με μικρές & μεγαλύτερες παρατηρήσεις, συνειδητοποιήσεις για το σώμα, το νου, τα μοτίβα, εμπειρίες και βιώματα της δικής μου πραγματικότητας. Άλλες με ευκολία άλλες πιο ζόρικες.

Από όλες αυτές τις εμπειρίες που βίωσα αυτό που κράτησα και προσπαθώ να θυμάμαι πάντα είναι να μην αντιμετοπίζω τον διαλογισμό σαν ένα παιχνίδι των αισθήσεων. Γιατί όσο επιβλαβής είναι η αποστροφή από τις δυσάρεστες εμπειρίες, εξίσου επιβλαβής είναι και η συνεχής προσκόλληση στις όμορφες και ευχάριστες εμπειρίες. 

Έτσι λοιπόν εαν εγώ εκεί που αποστρεφόμουν τον πόνο και το μούδιασμα στα πόδια που μου δημιουργούσε η ακινησία, και έχοντας βιώσει την συνειδητοποίηση που περιέγραψα, κολλήσω σε αυτήν την εμπειρία περιμένοντας και οι υπόλοιπες ημέρες του σεμιναρίου να ειναι έτσι, γεμάτες άνεση και ευχαρίστηση τότε και πάλι κινούμαι μπρος-πίσω στο δίπολο της προσκόλλησης και της αποστροφής.

Και πάλι δηλαδή παραμένω κολλημένη ανάμεσα στα άκρα χωρίς να έχω ακουμπήσει την μέση οδό.

Δεν ζω την παρούσα στιγμή αλλά αναζητώ την επόμενη ευχάριστη εμπειρία ή αίθηση.

Όταν βιώνουμε το κάθε τι που μας δίνεται γνωρίζοντας πως είναι και αυτό προσωρινό και αργά ή γρήγορα θα περάσει και αυτό, ο νόμος της προσωρινότητας διαποτίζει την εμπειρία της ζωής, του σώματος, του νου και της ύλης. Έτσι μπορούμε να αντιμετωπίζουμε ευχάριστες και δυσάρεστες καταστάσεις και γεγονότα με υπομονή και ισορροπία του νου, χωρίς να υποφέρουμε απο την παραμικρή αναποδιά ή να στενοχωριόμαστε όταν κάτι όμορφο λάβει τέλος.

Μόνο η υπέρτατη αλήθεια δεν επηρεάζεται από τους νόμους τις ύλης και τον χρόνο.

Υπήρξαν και άλλες συνειδητοποιήσεις και εμπειρίες, θέλοντας όμως να αποφύγω να επηρεάσω, δεν θα τις αναπτύξω, κατανοόντας πως ο καθένας έχει την δική του πραγματικότητα.

Metta Meditation - Loving Kindness

Ένα πολύ όμορφο κομμάτι της Βιπάσσανα είναι ο διαλογισμός Μέττα ή αλλιώς Συμπονετική Αγάπη.

Με αυτη την τεχνική στο τέλος της συνεδρίας μας κι αφού έχουμε χαλαρώσει και απομακρύνει τυχόν αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα, συγκεντρώνουμε ό,τι καλό και ειλικρινές μέσα απο την καρδιά μας και το διαχέουμε προς τα έξω στους συνανθρώπους μας και σε όλα τα όντα.

Έχοντας βιώσει αυτόν τον νόμο της προσωρινότητας και ελευθερώνοντας τον εαυτό μας από την αρνητικότητα έχουμε την ευκαιρία να αναπτύξουμε την συμπόνια προς τα άλλα όντα, ανθρώπινα ή μη.

Εν κατακλείδι

Αυτό που είναι καλό να έχει υπόψη του κάποιος που επιθυμεί να παρακολουθήσει ένα σεμινάριο Βιπάσσανα ή και γενικά να εξασκηθεί σε οποιαδήποτε τεχνική διαλογισμού, είναι πως κατά την διάρκεια μίας συνεδρίας οι διάφορες εμπειρίες ή η απουσία αυτών λίγη έως μηδαμινή σημασία έχουν.

Αυτό που έχει αξία είναι το κατα πόσο είναι παρόν να παρακολουθεί χωρίς να κρίνει ό,τι εμφανίζεται και εξαφανίζεται.

Να παρατηρεί την τάση του νου να προσκολλάται και να αποστρέφεται μένοντας ουδέτερος και ανεπηρέαστος.

Το μέτρο προόδου σε όλες τις πνευματικές πρακτικές είναι στο κατά πόσο η εξάσκηση μας σε αυτές αλλάζει την ζωή μας, την στάση μας προς τα διάφορα συμβάντα. Πόσο άνετα μπορούμε να προσαρμοζόμαστε και να καταννοούμε πως όλα είναι προσωρινά, τόσο τα ευχάριστα όσο και τα δυσάρεστα και να είμαστε ευτυχισμένοι στο παρόν.

Be happy!

Πένυ Λέβεντου

Δασκάλα Yoga